U svojoj antologijskoj, uveliko već klasičnoj analizi istorijskih hronika Vilijama Šekspira, Jan Kot je prepoznao funkcionisanje jednog nemilosrdnog i bespogovornog principa, koji je nazvao Veliki Mehanizam Istorije. Ovaj princip podrazumeva, kao što je dobro poznato, da se istorijsko kretanje svodi na jedan začarani, pakleni krug, u kome svaki uspon na vlast počinje kao pravedna borba protiv tiranije, a neminovno se završava u novoj tiraniji. Unutrašnja nužnost tog procesa jeste ta da pretendent, gotovo nesvesno, počinje da vrši ista ona zlodela protiv kojih se juče pobunio i podigao na oružje, tako da ga, odmah kad dođe na vrh lestvice vlasti, sustiže novi osvetnik i gura u provaliju... Taj doživljaj sveta i istorije deli i Sonja Vukićević i prevodi ga, svojom umetničkom imaginacijom, u jednu snažnu i metaforičnu viziju – u viziju cirkusa. Kotovsko besmisleno kretanje u krugu zločina postaje, u viziji Sonje Vukićević, groteskni cirkuski manjež, u kome se surovo i bespoštedno – a naizgled tako veselo – izlažu, ponižavaju i mrcvare ljudska tela i duše...
Izbor i kompilacija tekstova iz jedne pojedinačne drame su, dakle, sprovedeni na osnovu krajnje slobodnih asocijajcija, ali je, zato, u rasporedu drama, u njihovom međusobnom nadovezivanju, izvršena određena gradacija. Počinje se od Tita Andronika, Šekspirove početničke tragedije, naivne i preterane u prikazu bestijalnih i besmislenih zločina. Nastavlja se s Otelom, u kome je zločin već ozbiljan i organizovan, ali se zadržava u sferi privatnog, motivisan je najnižim strastima i ostvaruje ograničen domet. Slede ga Makbet, u kome se zločin uzdiže već na nivo državnog projekta, i Ričard III gde, takođe, imamo organizovani državni zločin, ali koji, u svojoj ingenioznoj monstruoznosti, gubi osnovnu funkciju i poprima gotovo apstraktne, estetske konture – prerasta u samodovoljan i samodopadljiv čin. Zatim dolazi Kralj Lir u kome nagomilani zločini ne ostvaruju efekat samo u sferi privatnog i javnog života, već pokreću i prirodne sile, dobijaju odgovarajući odjek u sveopštoj pobuni prirode. Na kraju dolazi tragedija Hamlet, ali ne zato što bi ona, kao što se pretpostavlja, trebalo da predstavlja svojevrsni vrhunac u prikazu krvavog traga istorije: naprotiv, u njemu Sonja Vukićević pronalazi malu, ali bitnu šansu za rađanje novog, pravednijeg čoveka i sveta.

Ivan Medenica

KRITIKE
ISTORIJA I BEZNAĐE
Materijalizujući tezu da je Šekspir bio pop umetnik par exelance, Cirkus Istorija Sonje Vukićević predstavlja velike individualne i društvene drame u ultimativnoj pop formi koja impresionira svojom odmerenom spektakularnošću, kao i nizom kritički utemeljenih, poetsko-filozofskih misli.

Ana TASIĆ, Politika

KRONIKA UŽASA
Dok glumci neprestano zasipaju publiku strelicama osvještenih misli iz TShakespeareovaTopusa, "Cirkus Istorija" funkcionira kao pismo strašnih namjera i krvava povijest u čistom stanju u isto vrijeme. Predstava lebdi na tankoj oštrici između humanosti i potpunog onečovječenja: izbrisan je ljudski rod i njegove osobine, etika, estetika i moral, da bi se pokazalo da ono što je vrijedilo prije stotinu godina, danas više ne vrijedi i da svijet ovako sebičan više ne može naprijed.

Bojan MUNJIN, Feral Tribune

ISTORIJA KAO TRAJNI CIRKUS
Ako volite veštine cirkuske umetnosti (nikada ne znam da li je cirkus umetnost ili veština), ako se divite žonglerima, klovnovima, vratolomnoj vožnji na koturaljkama, gimnastičkoj efektnoj igri i ostalom bogatstvu u svetu veoma cenje zabave, onda predstavu Cirkus Istorija možete pratiti kao veoma zadovoljan gledalac diveći se umeću naših poznatih glumaca i glumica u sasvim različitim „ulogama“ od onih u kojima smo navikli da ih gledamo... U prostoru cirkuskog manježa Sonja Vukićević je stvarala svojevrstan snažan i bolan Veliki Mažnjež Istorije krvavog traga u kojem su na zadivljujući način glumice govorile tekstove muških, a glumci ženskih Šekspirovih likova. Sa te tako zamišljene scene struji unisono dramatičan i dinamičan impuls svih izvođača od kojih bi svaki ponaosob zasluživao posebno biranim rečima obrazloženu pohvalu.

Milica ZAJCEV, Danas

Cirkus Istorija je koreodrama spektakl koji baštini najbolja iskustva autorskog rukopisa Sonje Vukićević.
Najveće vrednost ove predstave su njeni protagonisti.
Nismo navikli da naši glumci igraju, pevaju, izvode akrobacije i sve vreme, dramski precizno i upečatljivo, govore tekst. Od sad više ništa nije kao pre!

Slobodan SAVIĆ, Glas javnosti

Izvor: http://www.jdp.rs